CZYTANIE - przyjemność czy obowiązek pierwszoklasisty?

Czytanie to jedna z najważniejszych umiejętności, które dziecko musi opanować w szkole. Pierwsze lata edukacji to przede wszystkim nauka i doskonalenie techniki czytania, a następnie rozumienia tekstu. Nie łudźmy się - początki zazwyczaj nie są łatwe, a sukces naszego dziecka zależy w dużej mierze od naszego zaangażowania.

  

Naszym zadaniem jako rodziców (zwłaszcza pierwszoklasistów) nie jest pilnowanie dzieci, by ćwiczyły w domu czytanie, ale aktywne uczestniczenie w tej nauce. Aby nasze dzieci chętnie sięgały po książki, powinny traktować czytanie jako formę rozrywki, a nie przykry i nudny obowiązek. Jak tego dokonać? Mam dla Was kilka rad, ale zanim je przeczytacie, chciałabym zaznaczyć, że nie dotyczą one techniki czytania. Chcę Wam jedynie pokazać,  że niezależnie od tego, czy Wasze dziecko uczy się czytać metodą globalną, sylabową czy ślizgania się (mam tylko nadzieję, że nie głoskujecie) i na jakim jest etapie tej nauki, możecie sprawić, by ta czynność była dla niego jak najmniej stresująca, męcząca i nudna. Zauważyłam, że wielu pierwszoklasistów niechętnie podchodzi do obowiązku codziennego czytania na głos. Zmieńmy więc nasze i naszych dzieci myślenie - zmieńmy obowiązek w przyjemność.

1. Nastawienie 

 

Mówienie o pozytywnym nastawieniu to banał, prawda? Ale zastanów się, ile razy wzdychasz, zanim usiądziesz z dzieckiem nad czytanką w Elementarzu? Odrabianie lekcji zaczynacie od Elementarza, czy może na nim kończycie? A może by tak naukę czytanie w ogóle oddzielić od odrabiania lekcji? Polecam to zwłaszcza rodzicom, których dzieci niechętnie ćwiczą czytanie na głos. Naprawdę niewiele trzeba, by stworzyć miłą atmosferę - namiot pod stołem, piknik na kocu (nawet w pokoju), jakieś rekwizyty dopasowane do tematu czytanego tekstu, zabawa w teatrzyk. Czytanie nie musi być smętnym ślęczeniem nad książką, zadbajmy o to, by kojarzyło się z zabawą i fajnie spędzonym czasem.

2. Warunki 

 

Nawet jeśli wkomponujemy czytanie w jakąś zabawę, dziecko musi mieć odpowiednie warunki, by móc się skupić. Postarajmy się więc, by wyłączone były: telewizor, radio, a przede wszystkim nasza komórka, oraz by rodzeństwo miało na ten czas inne zajęcie. Poza tym - umówmy się - nasze pociechy mistrzami koncentracji nie są! Jeśli Widzisz, że dziecko nie da rady czytać 15-20 minut, to odpuść. Lepsze krótsze sesje o większej efektywności niż zbyt długie, okupione zmęczeniem i zniechęceniem.

3. Dobór książek

 

Do nauki czytania wybieramy książki dopasowane do umiejętności dziecka oraz zgodne z jego zainteresowaniami. Pamiętajmy, że nasze dzieci dopiero co opanowały (albo jeszcze opanowują) umiejętności syntezy i analizy wzrokowo-słuchowej, więc zadbajmy o ich komfort odbioru tekstu drukowanego. Zwracajmy uwagę na to, by tekst był wyrazisty i nie zlewał się z ilustracjami (najlepiej jeśli tekst jest wyodrębniony od ilustracji). Duże litery i duża interlinia na pewno ułatwią czytanie. 

Na rynku wydawniczym dostępnych jest kilka elementarzy, które mają wspomagać rodziców w domowej edukacji ich dzieci. Ja osobiście nie jestem jednak do nich przekonana. Po pierwsze dzieci i tak mają swój szkolny Elementarz, z którego codziennie się uczą w szkole (a często też w domu). Elementarz obarczony jest więc skojarzeniami ze szkołą, obowiązkiem, przymusem. Po drugie - nie zachęcają mnie rozmiary tych publikacji. Każda, którą znam, jest jak dla dziecka pokaźnym tomiszczem. Przeczytanie całości musi zająć naprawdę dużo czasu. Poza tym duża ilość tekstu na stronie sprawia, że jednorazowo dziecko da radę przeczytać jedną, w najlepszym wypadku dwie strony. Gdzie radość z przewracania kartek, z podążania do przodu? Nie wydaje Wam się, że dla dziecka to może być nudne i męczące? Przyznam jednak, że elementarze mają i swoje zalety - czcionka jest duża i wyrazista, a tekst dopasowany do kolejnych etapów nauki (wprowadzania kolejnych liter). Elementarze dostępne na rynku mogą być jakimś uzupełnieniem i rozwinięciem tego, co omawiane na lekcjach, ale czy ich czytanie będzie przyjemnością? Rozstrzygnijcie sami.

Bardziej niż Elementarze polecam krótkie książeczki. W księgarniach czy bibliotekach możemy znaleźć specjalne serie książek dla początkujących czytelników (np. Czytam sobie albo Pierwsze czytanki). Myślę, że są one dla dzieci dużo bardziej atrakcyjne - mają ładne ilustracje, odpowiednio wyeksponowany tekst i zróżnicowaną tematykę. Na uwagę zasługuje seria Czytam sobie Wydawnictwa Egmont. Książki z tej serii podzielone są na trzy poziomy trudności, więc możemy dobrać lektury do umiejętności naszego dziecka. Dlaczego to takie ważne? Otóż odpowiednio dobrana książka daje początkującemu czytelnikowi możliwość samodzielnego radzenia sobie z lekturą. Dobrze pamiętam, jaką radość dawało mi w dzieciństwie przewracanie kolejnych stronic czytanej książki. To naprawdę dodaje pewności siebie, wiary w swoje możliwości. A już przeczytanie całej książki (CAŁEJ, rozumiecie? samemu!) to nie lada wyczyn!

Dzieciom, które znają już wszystkie litery, polecam też czytanie prostych książek, które docelowo kierowane są do maluszków i przedszkolaków. Wybierajcie te z wyraźną, dość dużą czcionką oraz małą ilością tekstu. Pamiętajcie, że samodzielne przeczytanie książki daje dziecku ogromne poczucie sukcesu. U nas świetnie sprawdza się między innymi Pomelo, Elmer czy Kastor oraz niektóre komiksy. Wybierajcie takie książki, które lubią Wasze dzieci, dobierajcie tematykę do ich zainteresowań, a czytanie naprawdę stanie się przyjemnością.

4. Wspólne czytanie

 

Na etapie nauki czytania zawsze towarzyszymy dziecku. Nie oznacza to przebywania w tym samym pomieszczeniu, zajmowania się swoimi sprawami i doglądania przy okazji uczącego się dziecka (pamiętamy punkty 1 i 2). Czytamy razem z dzieckiem. W zależności od umiejętności naszej pociechy zachęcamy do wspólnego czytania, co oznacza, że czytamy my, pozostawiając dziecku pojedyncze słowa, zdania lub wybrane strony. Możemy też pokusić się o czytanie z podziałem na role. W miarę postępów zwiększamy trudność (tzn. gdy dziecko dobrze radzi sobie z pojedynczymi wyrazami, zachęcamy do czytania całych zdań, gdy czyta zdania, możemy zaproponować, by czytało jedną stronę tekstu). Poczucie wspólnoty jest bardzo ważne. Dzieci chętniej będą czytały, jeśli będziemy robić to razem z nimi. Nie bądźmy więc biernymi słuchaczami, nie ograniczajmy się też jedynie do poprawiania dziecięcych błędów. Pokażmy, że my również czytamy, pokażmy, jak czytamy.  A zatem codziennie czytamy dzieciom książki. Przynajmniej 20 minut dziennie. Codziennie. Pamiętamy o tym, prawda?  

5. Pochwały, nagrody

 

Chwalimy każdy sukces dziecka. Doceniamy umiejętność skupienia się, współpracy i samodzielnego czytania.  Pomyłki oczywiście poprawiamy, ale nie komentując ich negatywnie, wręcz przeciwnie - możemy zwrócić uwagę na to, że nawet my czasem się mylimy i przekręcamy wyrazy. Stosujemy głównie nagrody słowne, ale co jakiś czas możemy przygotować jakiś dyplom albo order za znaczące postępy (np. za przełamanie niechęci do czytania dłuższych fragmentów tekstu). Takim wyróżnieniem na pewno sprawimy dziecku miłą niespodziankę.

Drodzy rodzice, nie zrażajmy dzieci do czytania, oferując im nieciekawe książki i zmuszając do ćwiczeń, gdy nie są w stanie się skupić. Nie zniechęcajmy dzieci, zostawiając je same, ani tym bardziej wytykając im błędy. Sprawmy, by czytanie postrzegane było jako przyjemność - wymagająca wysiłku, ale przyjemność. W nauce czytania, podobnie jak podczas trenowania jakiejkolwiek dyscypliny sportu, nie unikniemy żmudnych ćwiczeń, ważne jednak, by ćwiczenia te miały atrakcyjną formę i nie były kojarzone z przymusem. To jest do zrobienia, naprawdę.

Macie jakieś sprawdzone metody na to, jak wspierać dziecko w nauce czytania? Podpowiecie, co jeszcze można dodać do mojej listy? Zapraszam do komentowania, jestem ciekawa Waszych opinii. 

Czytam sobie, poziom 1

Czytam sobie, poziom 2

Czytam sobie, poziom 3